Stalkować – co to znaczy i jak detektyw radzi sobie z tym?

Co to znaczy kogoś stalkować?

Stalking obejmuje kłopotliwe, uciążliwe, a nierzadko i agresywne zachowania jednej osoby wobec drugiej. Celem tego rodzaju działań jest wywołanie niepokoju, napięcia i poczucia bezsilności poprzez ciągłe i powtarzalne naruszenie prywatności oraz poczucia bezpieczeństwa ofiary. Intencją nękającego jest kontrolowanie życia wybranej osoby i zbieranie o niej jak największej ilości informacji w trakcie obserwacji w świecie rzeczywistym lub wirtualnym. Prześladowcy stosują różne metody – stalkować można zarówno bezpośrednio, jak i przez telefon czy Internet. Najczęściej spotykane formy stalkingu to: 

• śledzenie –  celowe chodzenie za ofiarą i pojawianie się w często odwiedzanych przez nią miejscach, np. w: szkole, pracy, domu, na zakupach prowadzące do „przypadkowego” spotkania,
• natrętny kontakt – nieustanne telefony czy ciągłe wiadomości, wykonywane czy wysyłane o nietypowych porach, zakłócające spokój ofiary i wpływające negatywnie na jej komfort życia,
• cyberstalking –  szpiegowanie w Internecie, monitorowanie aktywności w mediach społecznościowych, próby kontaktu przez komunikatory, udostępnianie prywatnych danych o ofierze na różnych platformach, zakładanie fejkowych kont na social mediach z wizerunkiem ofiary w celu dodatkowego i uporczywego nękania,
• podsłuchiwanie – nękający może uzyskać dostęp do poufnych informacji o swojej ofierze poprzez oprogramowanie szpiegowskie zainstalowane na telefonie, tablecie, komputerze, które pozwala mu podsłuchiwać rozmowy i nagrania z mikrofonu, a także śledzić lokalizację GPS. Wszelkie szczegóły mogą posłużyć do zastraszania, manipulacji i szantażu,
• groźby i zastraszanie – stalker chcąc przejąć kontrolę nad wybraną osobą, może stosować przemoc psychiczną i wysyłać do niej wiadomości sugerujące ciągłe obserwowanie samej ofiary bądź jej bliskich, wzbudzając stałe zagrożenie. Może dochodzić także do agresji fizycznej prowadzącej do izolacji społecznej,
• niszczenie mienia: uszkadzanie rzeczy należących do ofiary w celu zademonstrowania swojej obecności i podtrzymania elementu stałego zagrożenia np.: zarysowanie auta, uszkodzenie drzwi, wybicie szyb,
• wysyłanie niechcianych prezentów i symboli – narzucanie się ofierze poprzez przesyłanie różnych rzeczy bez jej zgody, w tym kwiatów, listów, zdjęć, książek czy symbolicznych upominków, a także rzeczy osobistych jak bielizna, pończochy.

Kto najczęściej stalkuje?

Motywacje osób decydujących się kogoś stalkować, są różne – mogą wynikać z obsesji, chęci kontroli czy zemsty. Najczęstszą grupę sprawców tworzą osoby, które po zakończeniu związku nie potrafią się pogodzić z rozstaniem. Starają się odzyskać kontrolę nad sytuacją poprzez stosowanie szantażu emocjonalnego, gróźb czy śledzenie, naruszając w ten sposób prywatność i spokój byłych partnerów. Zdarza się także, że stalkerami zostają koledzy z pracy, znajomi czy obce osoby, które nadinterpretują uprzejmość jako oznakę zainteresowania i obsesyjnie starają się stworzyć relację. Do stalkingu może także dochodzić w środowisku zawodowym, gdzie przyjmuje on formę mobbingu, natrętnego kontaktu także po godzinach pracy, grożenia czy manipulacji informacjami w miejscu pracy. Często także konflikty sąsiedzkie eskalują do formy uporczywego nękania – nagrywania, śledzenia czy składania fałszywych donosów. Zdarza się też, że członkowie rodziny (nadopiekuńczy rodzice czy byli teściowie) przekraczają granice prywatności, usprawiedliwiając swoje działania troską. Rolę stalkera mogą również przyjąć anonimowi użytkownicy Internetu, którzy wybierają swoją ofiarę losowo. Mogą to być nieznajomi poznani w sieci lub osoby, które śledzą aktywność ofiary i ingerują w jej życie online. Często influencerzy, osoby publiczne z show-biznesu są napiętnowane i stalkowane przez sprawców, którzy przejmują konta na Facebooku, Instagramie czy TikToku. Niektóre formy stalkingu wynikają też z zaburzeń psychicznych (np. erotomania, paranoja, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne), gdzie sprawca może nie być w pełni świadomy konsekwencji swoich działań. 

Co zrobić, gdy ktoś Cię stalkuje?

Stalking narusza prywatności oraz bezpieczeństwo ofiary, mogąc doprowadzić u niej do poważnych skutków psychicznych i fizycznych. Osoby, które doświadczają długotrwałego nękania często zmagają się z chronicznym stresem, stanami lękowymi, bezsennością oraz bólami głowy, problemami trawiennymi czy osłabieniem. W skrajnych przypadkach stalking może doprowadzić do depresji, a nawet i prób samobójczych. Dlatego ważna jest szybka i skuteczna reakcja, która nie tylko nie pozwala prześladowcy dalej stalkować, ale przede wszystkim umożliwia ofierze zabezpieczenie siebie i swoich bliskich. Pierwszym krokiem powinno być zgłoszenie przestępstwa stalkingu odpowiednim organom ścigania. Zgodnie z Art. 190a § 4. k.k. ściganie prześladowcy następuje na wniosek pokrzywdzonego. Zawiadomienie można złożyć na komisariacie czy komendzie Policji lub bezpośrednio w Prokuraturze, a jego forma może obejmować zarówno zgłoszenie ustne, jak i wniosek pisemny wraz z zebranym materiałem dowodowym. Należy szczegółowo opisać wszystkie niepokojące sytuacje, dołączyć posiadane zrzuty ekranów, nagrania, zdjęcia potwierdzające działania prześladowcy oraz wskazać potencjalnych świadków. 

Konieczne kroki gdy ktoś Cię stalkuje

Warto zabezpieczyć również dane osobowe i cyfrowe – zmienić hasła do profili w mediach społecznościowych oraz do kont mailowych, wzmocnić ustawienia prywatności i ograniczyć publiczne udostępnianie lokalizacji. To utrudni stalkerowi dostęp do informacji, które mógłby wykorzystać do kontroli swojej ofiary. Bardzo ważne jest także unikanie jakiegokolwiek kontaktu z prześladowcą. Nie należy odbierać połączeń ani odpowiadać na wiadomości, ponieważ może to zostać potraktowane jako zachęta do kontynuowania działań. Dobrze rozważyć zmianę numeru telefonu, założenie nowego konta e-mail i zablokowanie prześladowcy na wszystkich możliwych platformach. Niezwykle istotne jest również systematyczne dokumentowanie wszelkich form nękania – każda wiadomość, telefon czy zachowanie mogą mieć znaczenie dowodowe w procesie sądowym. Równie istotne są informacje od świadków mogących potwierdzić zaistniałe sytuacje. Można również skorzystać z profesjonalnego wsparcia – zarówno psychologicznego, jak i prawnego. Pomoc psychologa w przypadku ofiar stalkingu jest niezwykle istotna, ponieważ pozwala poradzić sobie z trudną sytuacją, a dodatkowo dokumentacja psychologiczna, która potwierdza negatywny wpływ stalkingu na kondycję psychiczną pokrzywdzonego, może stanowić również element dowodowy w sprawie sądowej. Kontakt z adwokatem pozwala przygotować się do sprawy karnej lub sądowej, natomiast współpraca z detektywem pomaga w ustaleniu tożsamości sprawcy, zebraniu dowodów o wartości procesowej, przeprowadzeniu obserwacji oraz wykryciu ewentualnych podsłuchów. Dodatkowo gdy eskalacja agresywnych zachowań, powoduje utrudnienie w normalnym funkcjonowaniu, należy rozważyć odpowiednie zabezpieczenie swojej osoby czy też rodziny poprzez doraźną i profesjonalną usługę ochrony osobistej.

Pomoc detektywa w sprawach sądowych o stalkowanie

Nasza pomoc w sprawach sądowych dotyczących stalkingu może mieć istotne w skutecznym dochodzeniu swoich praw i uzyskaniu ochrony przed prześladowcą. Zbieramy materiał dowodowy i wspieramy klienta w budowie przewagi procesowej. Uporczywe nękanie rzadko pozostawia jednoznaczne ślady. Prześladowcy często starają się stalkować w sposób trudny do udowodnienia, korzystając z fałszywych tożsamości lub aplikacji szyfrujących komunikację, kontaktując się z różnych numerów telefonicznych bądź fikcyjnych profili w mediach społecznościowych, wysyłając anonimowe wiadomości czy stosując niejawne podsłuchy lub lokalizatory. Naszym celem jest identyfikacja oraz dokumentacja wszelkich działań, które mogą zostać uznane za naruszenie prywatności i bezpieczeństwa klienta. Działamy zgodnie z przepisami Ustawy o usługach detektywistycznych z dnia 6 lipca 2001 r. (Dz.U. 2002 nr 12 poz. 110), a wszystkie pozyskane informacje zbieramy w rzetelnym raporcie, który może zostać wykorzystany jako dowód w postępowaniu sądowym. Wspieramy klientów na każdym etapie śledztwa – od zbierania informacji, przez działania operacyjne, aż po przekazanie materiałów. Możemy także wystąpić jako świadkowie, potwierdzając ustalenia zawarte w raporcie przed sądem. Dzięki naszym działaniom klient odzyskuje poczucie kontroli i spokoju, ale także przewagę w walce o swoje prawa.