Porwania rodzicielskie – jak detektyw może pomóc?

Porwania rodzicielskie bądź uprowadzenia określają sytuacje, kiedy jedno z rodziców bądź opiekunów bez woli drugiego z nich przetrzymuje lub ukrywa dziecko, uniemożliwiając mu w ten sposób kontakt z matką/ojcem. Mimo że tego rodzaju sprawy stanowią trudne przeżycia zarówno dla małoletnich, jak i rodziców, to dodatkowo komplikują przepisy prawne. Właśnie dlatego istotną rolę odgrywa czas podjęcia działań wraz z ich skutecznością. 

Porwania rodzicielskie
Porwania rodzicielskie

Uprowadzenie rodzicielskie w praktyce – jak wygląda proces poszukiwań dziecka?

Problemy i konflikty między rodzicami mogą odbijać się na dzieciach, a nawet doprowadzić do uprowadzenia lub porwania rodzicielskiego – te dwa pojęcia odróżnia przede wszystkim zakres władzy rodzicielskiej. Uprowadzenie rodzicielskie jest przestępstwem podlegającym pod art. 211 Kodeksu karnego, który wskazuje, że uprowadzenie lub zatrzymanie pociechy poniżej 15. roku życia wbrew woli osoby powołanej do sprawowania opieki bądź nadzoru podlega karze od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Ten przepis dotyczy jedynie rodziców, którym władza rodzicielska została odebrana, zawieszona bądź ograniczona w stopniu uniemożliwiającym decydowanie o miejscu pobytu dziecka. Uprowadzenie rodzicielskie jest przestępstwem ściganym z urzędu, co oznacza, że złożenie zawiadomienia na Policji będzie skutkowało wszczęciem dochodzenia lub śledztwa.

Co zrobić w przypadku porwania rodzicielskiego? – Kluczowe kroki i wsparcie detektywa 

Jeśli zachodzą jakiekolwiek podejrzenia lub przesłanki, że dziecko padło ofiarą uprowadzenia rodzicielskiego przez matkę/ojca, niezwłocznie należy zgłosić ten fakt na Policję, a następnie złożyć wniosek do właściwego Sądu opiekuńczego o ustalenie miejsca pobytu dziecka, lub odebranie syna/córki. Jednostka Policji prowadząca poszukiwania na każdym ich etapie może zadecydować o uruchomieniu systemu Child Alert i wydaniu natychmiastowego komunikatu z treściami zawierającymi podstawowe dane na temat zdarzenia oraz zaginionej osoby małoletniej informującego za pośrednictwem wszystkich dostępnych mediów o uprowadzeniu dziecka. Podjęcie szybkich działań usprawnia poszukiwania, umożliwia ustalenie miejsca pobytu pociechy oraz przede wszystkim zapewnienie jej spokoju i bezpieczeństwa. Najważniejsze jest staranne i szczegółowe dokonanie ustaleń dotyczących przyczyn oraz okoliczności porwania, a także odnalezienie świadków zdarzenia i pozyskanie od nich ważnych informacji. Jako detektywi ściśle współpracujemy z organami ścigania przy poszukiwaniu dzieci porwanych przez rodziców. Gwarantujemy wysoką skuteczność bez łamania obowiązującego prawa. Zgromadzony przez nas materiał może przyspieszyć wyjaśnienie sprawy oraz bezpieczny powrót dziecka do poszukującego do rodzica.

Porwania rodzicielskie

Case study – Porwania rodzicielskie

W jednej z prowadzonych przez nas spraw mieliśmy do czynienia z zaplanowanym procesem, który figurantka realizowała bardzo skrupulatnie. Najpierw celowo prowokowała męża do kłótni, nagrywając rozmowy na dyktafon, by później użyć ich jako dowodów przeciwko niemu. Następnie, bez wiedzy i zgody ojca, zaczęła umawiać dzieci na wizyty u znajomego psychologa, starając się udowodnić, że ojciec jest osobą przemocową. Kolejnym krokiem była wyprowadzka z dziećmi i zmiana ich szkoły, bez informowania ojca o nowym miejscu pobytu. Nasze zadanie obejmowało wcześniejszą obserwację figurantki, która potwierdziła jej intymne kontakty z innym mężczyzną, co wyjaśniało jej motywację do takich działań. Najważniejszym etapem było ustalenie miejsca przebywania dzieci oraz ich nowej szkoły. Wszystkie czynności zostały przeprowadzone w sposób zgodny z prawem, co pozwoliło skutecznie rozwiązać sprawę i dostarczyć ojcu niezbędnych informacji.

Konsekwencje porwania rodzicielskiego – skutki prawne, emocjonalne i społeczne dla rodzica i dziecka

Porwanie rodzicielskie – zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 5 Zarządzenia Nr 48 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 czerwca 2018 r. – dotyczy sytuacji, kiedy jeden z rodziców czy też opiekunów posiadających pełną władzę rodzicielską wywozi lub zatrzymuje dziecko bez woli ani wiedzy drugiego rodzica, odizolowując go i utrudniając lub uniemożliwiając mu utrzymywanie kontaktów z pociechą. Jednak, ze względu na fakt, że oboje rodzice posiadają identyczne prawa i obowiązki wobec dziecka oraz możliwość decydowania o jego miejscu pobytu, porwanie rodzicielskie nie jest klasyfikowane jako przestępstwo. W związku z tym wyprowadzenie po kryjomu dziecka z przedszkola, placu zabaw, szkoły, itd., czy wywiezienie go pod pretekstem krótkiego wyjazdu nie daje podstaw prawnych do interwencji Policji ani innym instytucjom. 

Mimo przepisów prawnych takie doświadczenie może wpłynąć negatywnie na stan emocjonalny i przyszłe życia dziecka. Wyrwanie pociechy z naturalnego środowiska, nagła zmiana miejsca zamieszkania, ograniczenie kontaktów z matką/ojcem może spowodować brak poczucia bezpieczeństwa i zaufania do rodzica, który zdecydował się na porwanie. Istnieją także konsekwencje porwania rodzicielskiego, które mogą ujawnić się na późniejszym etapie dorastania w sferze emocjonalno-psychicznej dziecka, np.: 

  • lęki, 
  • ataki paniki, 
  • depresja,
  • zaburzenia snu,
  • trudności z koncentracją i nauką,
  • zespół stresu pourazowego,
  • problemy w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami oraz budowaniu zdrowych relacji,
  • zbytnie przywiązanie do rodzica, z którym małoletni został rozdzielony.

Dla rodzica czy opiekuna takie przeżycie wiąże się natomiast z dużym stresem i obawami o dziecko. Może pojawić się poczucie bezsilności, czego efektem mogą być zaburzenia snu, depresja i pogorszenie relacji z innymi osobami. Mogą wystąpić także napady gniewu i żalu wynikające z braku możliwości swobodnego utrzymywania kontaktów z potomkiem. 

Porwania rodzicielskie

Porwania rodzicielskie za granicą – jak detektywi i prawo międzynarodowe wspierają rodziców?

Rozpad małżeństwa posiadającego dzieci skutkuje podziałem opieki nad nimi. Często jeden z rodziców nie chce dzielić się wychowaniem pociech bądź nie może pogodzić się z orzeczeniem sądu, czego efektem są porwania rodzicielskie. Jeśli rodzic uciekł z dzieckiem do innego kraju, pojawiają się dodatkowe komplikacje w formie np. procedur prawnych obowiązujących zagraniczne organy ścigania. Właśnie dlatego konieczne jest zaangażowanie w sprawę Interpolu (Międzynarodowego Biura Policji). Istotny instrument międzynarodowy stanowi Konwencja Haska z 1980 roku, której celem jest zapobieganie transgranicznym uprowadzeniom dzieci przez rodziców i ułatwienie im niezwłocznego powrotu do miejsca pobytu. Dodatkowo ma ona ograniczyć porwania rodzicielskie za granicą poprzez zniechęcenie rodziców/opiekunów do ich stosowania jako środka do rozwiązania toczących się sporów opiekuńczych. Państwa będące stronami wspomnianej Konwencji są zobowiązane do współpracy i udzielenia odpowiedniej pomocy prawnej prowadzącej do szybkiego powrotu dziecka do kraju pochodzenia. 

Porwania rodzicielskie a Konwencja Haska – jak przebiega proces odzyskania dziecka?

Konwencja Haska wyznacza standardy postępowania w międzynarodowych sporach rodzicielskich i opiera się na zasadach mających chronić dobro dziecka i utrzymać równowagę prawną pomiędzy rodzicami/opiekunami. Zgodnie z jedną z nich każde dziecko ma prawo do utrzymywania kontaktów zarówno z matką, jak i ojcem. W związku z tym przemieszczanie bądź zatrzymanie dziecka w innym kraju stanowi naruszenie powyżej opisanego prawa. W przypadku porwania rodzicielskiego za granicę należy z pomocą pełnomocnika (adwokata, radcy prawnego) złożyć wniosek (zgodnie z wytycznymi dotyczącymi terminu, formy, zakresu, właściwego organu i załączników. Po jego otrzymaniu organy powinny podjąć niezwłoczne działania, a powrót dziecka powinien nastąpić maksymalnie 2 tygodnie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w formie postanowienia wydanego po przeprowadzeniu rozprawy sądowej. Omawiana Konwencja wskazuje wyjątki od tej zasady, np.: gdy zachodzi realne ryzyko, że powrót mógłby narazić dziecko na poważną krzywdę psychiczną lub fizyczną bądź kiedy jest wystarczająco dojrzałe, aby wziąć pod uwagę jego decyzję dotyczącą odmowy powrotu. Dodatkowo rodziców poszukujących swoich dzieci za granicą wspomagają detektywi – w przypadku zarówno uprowadzenia, jak i porwania rodzicielskiego, podejmujemy działania zgodne z prawem zmierzające do:

  • ustalenia miejsca, gdzie przebywa dziecko, 
  • pomocy w jego odzyskaniu,
  • wsparcia w mediacjach. 

Z racji ograniczeń prawnych oraz dobra i bezpieczeństwa małoletniego w sytuacji, kiedy dotrzemy do poszukiwanego dziecka, obserwujemy je do czasu przyjazdu Policji lub rodzica, dla którego realizujemy zlecenie.

Porwania rodzicielskie
Porwania rodzicielskie

Jak zapobiegać uprowadzeniom rodzicielskim? Najważniejsze kroki, które warto podjąć

Można wyróżnić wiele powodów, które skłaniają rodziców do uprowadzenia lub porwania swojego potomka. Najczęściej jest to wynik nieporozumień między matką i ojcem sprawiający, że dzieci stają się niewinnymi ofiarami spraw między dorosłymi. W szczególności takie sytuacje mają miejsce podczas rozstań, które same w sobie stanowią traumatyczne przeżycie zwłaszcza dla małoletnich dzieci. Niestety coraz powszechnym zjawiskiem jest wykorzystywanie dzieci jako „kart przetargowych” w celu osiągnięcia korzyści bądź zemsty na drugiej osobie. Poza postępowaniami rozwodowymi do porwań może dochodzić przy podziale opieki czy ustaleniu alimentów. Często zdarza się, że strony nie zgadzają się z orzeczeniami wydanymi przez sąd, co skłania je do podjęcia działań pod wpływem impulsu lub obawy o zerwanie więzi z dzieckiem. Również utrudnione kontakty z synem/córką, czy zazdrość np. o jego relację z matką/ojcem lub też nowy związek byłej partnerki/partnera mogą wywołać poczucie niesprawiedliwości i bezsilności. Duże emocje u rodzica mogą nakłonić go do podjęcia radykalnych kroków.

Podsumowanie – Porwania rodzicielskie

Niestety nie ma jednoznacznych wskazówek, jak zapobiegać uprowadzeniom rodzicielskim. Jednak z pewnością nie należy lekceważyć sygnałów, a tym bardziej gróźb ze strony rodzica bądź opiekuna dotyczących możliwości uprowadzenia lub porwania dziecka. Istnieje możliwość zabezpieczenia potomka przed taką ewentualnością – formalne uregulowanie przez sąd kwestii związanych z prawami i obowiązkami obojga rodziców wobec dziecka. Wraz z dokumentami rozwodowymi można złożyć wniosek o zabezpieczenie miejsca pobytu dziecka oraz kontaktów z nim na czas postępowania sądowego. Należy wskazać powód złożenia takiego wniosku oraz określić towarzyszące temu okoliczności (np. drugi rodzic odgraża się, że ucieknie z dzieckiem do innego kraju). W efekcie sąd może ograniczyć prawa rodzicielskie drugiemu rodzicowi, dlatego w sytuacji, kiedy zdecyduje się zrealizować swoje groźby w formie planów wywozu dziecka, będzie to traktowane jako uprowadzenie rodzicielskie, za które przewidziane są konsekwencje karne. Niestety w rzeczywistości sądy nie zawsze patrzą przychylnie na tego typu wnioski. W takiej sytuacji pomocne może okazać się zaangażowanie w sprawę detektywa, który obejmie dyskretną obserwacją dziecko i w razie próby porwania zareaguje, zapobiegając działaniom drugiego rodzica.