Audytor bezpieczeństwa – kim jest i jak działa?
Spis treści:
Skuteczne zabezpieczenie poufnych informacji oraz wrażliwych danych stanowi wyzwanie dla każdej organizacji bez względu na jej wielkość, zakres czy obszar działalności. Ataki zewnętrzne mogą bowiem narazić firmę na utratę zaufania klientów oraz ogromne straty finansowe i wizerunkowe. Samo wprowadzenie procedur i polityk bezpieczeństwa nie wystarczy, ponieważ pewność o ich adekwatności oraz poprawności można zyskać dopiero podczas przeprowadzania cyklicznych sprawdzeń. Audytor bezpieczeństwa jest odpowiedzialny za analizę ryzyka i zagrożeń, identyfikację potencjalnych słabych punktów obowiązujących procedur i polityk bezpieczeństwa, a także ocenę poziomu zabezpieczeń infrastruktury oraz danych, które są elementem audytu bezpieczeństwa.
Audytor bezpieczeństwa informacji – klucz do ochrony danych
Podstawą do odpowiedniego zarządzania bezpieczeństwem informacji jest międzynarodowa norma standaryzująca systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji ISO/IEC 27001 zawierająca wymagania dotyczące wdrożeń zabezpieczeń aktywów informacyjnych w organizacji. Określa ona wymagania i zasady implementacji oraz utrzymywania, a także wskazująca najlepsze podejście do zarządzania bezpieczeństwem informacji. W tej normie wskazano 11 obszarów istotnych dla bezpieczeństwa informacji:
- Obowiązująca w organizacji polityka bezpieczeństwa określająca zasady i procedury, których należy przestrzegać.
- Organizacja bezpieczeństwa informacji.
- Zarządzanie aktywami.
- Zapewnienie bezpieczeństwa zasobom ludzkim.
- Stworzenie stref bezpieczeństwa i zabezpieczenie sprzętu.
- Zarządzanie systemami i sieciami.
- Prowadzenie kontroli dostępu do informacji.
- Zadbanie o ciągłość działania.
- Pozyskiwanie, rozwój i utrzymywanie systemów informatycznych.
- Zarządzanie przypadkami związanymi z utratą bezpieczeństwa informacji.
- Zgodność z normami prawnymi oraz standardami wewnętrznymi.
Audyty bezpieczeństwa to systematyczne oraz udokumentowane procesy pozyskiwania informacji, analizy i obiektywnej oceny funkcjonujących zabezpieczeń bądź istniejącej strategii bezpieczeństwa w celu wykrycia potencjalnego ryzyka (np. nieadekwatnych zabezpieczeń czy pominięcia w nich istotnych elementów) i podatności na zagrożenia (np. ataki hakerskie). Audyty stanowią kompleksowy przegląd np. procedur, polityk bezpieczeństwa czy sprzętu, których efektem jest realna ocena organizacji pod kątem stosowania skutecznych działań chroniących np. przed wyciekami informacji oraz danych czy cyberatakami. Audyty bezpieczeństwa informacji pomagają przedsiębiorstwom zarówno zdobyć wiedzę w zakresie zgodności stosowanych zabezpieczeń, procesów i procedur z obowiązującymi przepisami, jak i ocenić skuteczność ich wdrożeń oraz utrzymywania. Audytor bezpieczeństwa dostarcza zarządowi lub osobom odpowiedzialnym za wdrożenie zaleceń przejrzysty, szczegółowy raport z przeprowadzonych czynności, w którym wskazuje wyniki analizy i stwierdzone niezgodności, a także udziela rekomendacji dotyczących możliwości uszczelnienia systemów bezpieczeństwa oraz działań prewencyjnych mających na celu uodpornienie ich na zagrożenia. Najważniejszymi korzyściami z przeprowadzenia audytu są:
- zwiększenie bezpieczeństwa poprzez możliwość identyfikacji potencjalnych zagrożeń oraz usunięcia luk w zabezpieczeniach,
- zwiększenie świadomości pracowników i zarządu w kwestiach zabezpieczeń, a także polepszenie efektywności stosowania się kadry do procedur i polityk dotyczących ochrony danych i infrastruktury technicznej,
- wypracowanie strategii bezpieczeństwa przyczyniające się do wzrostu zaufania klientów oraz partnerów biznesowych i zachowania konkurencyjności poprzez poprawę zgodności z obowiązującymi przepisami i standardami,
- zarządzanie ryzykiem i podejmowanie odpowiednich działań we właściwym czasie.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 maja 2024 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności podmioty realizujące zadania publiczne są zobowiązane do opracowania, wdrożenia, monitorowania, utrzymywania i doskonalenia systemów bezpieczeństwa informacji, aby zapewnić ich poufność, dostępność i integralność. Kierownictwo podmiotów publicznych powinno zatem zapewnić okresowy audyt wewnętrzny w zakresie bezpieczeństwa informacji przynajmniej raz w roku. Audyt bezpieczeństwa jest jednak dedykowany organizacjom z różnych branż potrzebującym niezależnej ekspertyzy wykorzystywanych rozwiązań pozwalającej na utrzymanie odpowiednich zabezpieczeń, mających wpływ na bezpieczeństwo. Działania z tego zakresu są szczególnie ważne w sytuacjach: wprowadzania zmian w infrastrukturze, wdrażania nowych systemów lub procedur czy po incydentach bezpieczeństwa (np. wyciek danych, włamanie), ponieważ przyczyniają się do znalezienia przyczyny i opracowania rozwiązania, które pomoże zapobiec podobnym zdarzeniom w przyszłości. Także firmy przechowujące wrażliwe dane (np. osobowe lub finansowe) swoich klientów powinny regularnie przeprowadzać audyty bezpieczeństwa informacji, zapewniając, że są one odpowiednio chronione.
Audytor bezpieczeństwa IT – specjalista od cyberbezpieczeństwa
Audyt IT umożliwia organizacjom stworzenie niezawodnego środowiska informatycznego, zwiększając tym samym efektywność pracy poprzez przeprowadzenie przeglądu zasobów organizacji, wykrycie problemów, wskazanie potencjalnych zagrożeń, niwelowanie ryzyka oraz opracowanie planu działania w nagłych przypadkach. Podstawę prawną w tym zakresie wyznaczają normy i standardy:
- ISO/IEC 20000, COBIT – obejmujące zarządzanie usługami oraz procesami IT,
- ISO 9001 – w kontekście systemów zarządzania jakością,
- PCI DSS, FIPS – dotyczące bezpieczeństwa informatycznego (w środowiskach, w których przetwarzane są dane posiadaczy kart płatniczych, a także w przypadku sprzętów oraz programów obsługujących zabezpieczenia),
- ISO/IEC 19011:2002 – odnośnie przebiegu audytu wewnętrznego oraz zewnętrznego.
Audyt bezpieczeństwa IT może obejmować całościowe funkcjonowanie systemów informatycznych w przedsiębiorstwie bądź skupić się na konkretnym obszarze wskazanym przez firmę. Oceną pod kątem zgodności z normami oraz bezpieczeństwem mogą zostać objęte m.in.: oprogramowanie, struktura systemu informatycznego, sieć i sprzęt (WiFi, LAN, przełączniki, VLAN, routery, urządzenia mobilne), sposób przyznawania uprawnień oraz zarządzanie hasłami dostępu, dane (pliki na serwerach, bazy danych), przebieg pracy na dyskach i nośnikach informacji, metody wykonywania kopii zapasowej, narzędzia pracy (strona internetowa, poczta elektroniczna, systemy CRM, aplikacja) czy wdrażanie oraz działanie rozporządzenia o ochronie danych osobowych (RODO). W ramach rzetelnie prowadzonych działań audytor bezpieczeństwa IT identyfikuje wszelkie potencjalne ryzyka i zagrożenia, a następnie ocenia prawdopodobieństwo wystąpienia niebezpiecznych zdarzeń mogących naruszyć poufność, integralność oraz dostępność informacji i innych zasobów organizacji. Na podstawie wykonanych czynności sporządzane zostają raporty dokumentujące ustalenia oraz zalecenia dotyczące użyteczności i niezawodności rozwiązań informatycznych, a także zostają zaproponowane konkretne kroki prowadzące do wzmocnienia bezpieczeństwa funkcjonujących systemów.
Przykładowy audyt bezpieczeństwa – jak wygląda krok po kroku?
Specjaliści zewnętrzni w ramach audytu bezpieczeństwa przeprowadzają szeroki zakres czynności prowadzący do realizacji celów wyznaczonych przez klienta oraz opracowania raportu zawierającego wnioski istotne z punktu widzenia organizacji. Firma zlecająca ekspertyzę wskazuje obszary, które mają zostać zaudytowane oraz przekazuje dokumenty i procedury do analizy, natomiast w przypadku audytu IT dodatkowo określa urządzenia do kontroli. Audyt bezpieczeństwa jest jednym z najbardziej efektywnych narzędzi do weryfikacji poziomu zabezpieczeń organizacji. Powierzenie jego przeprowadzenia zewnętrznym specjalistom gwarantuje rzetelność, bezstronność oraz miarodajność oceny. Skorzystanie z profesjonalnych usług audytora gwarantuje również, że audyt bezpieczeństwa zostanie przeprowadzony zgodnie z obowiązującymi normami: ISO 19011 (zawierającą klarowne i spójne wytyczne dotyczące audytów, które służą organizacjom do doskonalenia procesów, identyfikowania obszarów do poprawy i monitorowania zgodności z wymaganiami normy), wymienionej wyżej ISO/IEC 27001 (standaryzującą systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji), standardu PCBC i KIG oraz normy PN-ISO 37001 (system zarządzania działaniami antykorupcyjnymi). W kontekście podmiotów wykonujących zadania publiczne dodatkowym wymaganiem jest wspomniane już rozporządzenie dotyczące Krajowych Ram Interoperacyjności. W przypadku audytu cyberbezpieczeństwa należy wziąć pod uwagę także ustawę o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa (dążąca do zapewnienia bezpieczeństwa cybernetycznego w Polsce zgodnego z Dyrektywą NIS stanowiącą pierwsze europejskie prawo w zakresie cyberbezpieczeństwa).
Po zaplanowaniu, wyznaczeniu założeń oraz zdefiniowaniu zakresu ekspertyzy audytorzy dokonują wstępnej oceny zabezpieczeń, oraz identyfikują obszary wymagające szczegółowej analizy. W następnej kolejności podejmują konkretne działania dopasowane do specyfiki sytuacji oraz potrzeb firmy zlecającej audyt bezpieczeństwa w obrębie:
- zbierania informacji z różnych źródeł, m.in.: dokumentacji, wywiadów z pracownikami, analizy loginów systemowych; konieczne może być także wykonanie testów penetracyjnych (kontrolowanych ataków na zabezpieczenia w odniesieniu do audytu IT oraz prób wejścia, wjazdu na obiekty czy obszary chronione w oparciu o przeprowadzany audyt bezpieczeństwa fizycznego),
- określenia potencjalnego ryzyka i analizy zebranych danych celem zidentyfikowania zagrożeń płynących zarówno z zewnątrz, jak i od wewnątrz, luk bezpieczeństwa i niezgodności z procedurami oraz politykami bezpieczeństwa,
- prezentacji opracowanego raportu podsumowującego wyniki przeprowadzonego audytu, który wskazuje zagrożenia i proponuje konkretne zalecenia i rozwiązania naprawczo-korygujące,
- wdrażania zmian w ścisłej współpracy z organizacją oraz weryfikacji ich skuteczności,
- monitorowania procesów wprowadzania przez organizację rekomendacji z zakresu wzmocnienia zabezpieczeń oraz spełnienia wymagań regulacyjnych i prawnych.
Audyt bezpieczeństwa jest zawsze przeprowadzany zgodnie z oczekiwaniami i potrzebami organizacji oraz z zachowaniem wymagań prawnych.
Co sprawdza audyt bezpieczeństwa – najważniejsze obszary analizy
W zależności od ocenianego obszaru wyróżniane są różne rodzaje audytów bezpieczeństwa, które sprawdzają każdy element mogący potencjalnie zagrozić danym i systemom organizacji. Na potrzeby firmy zlecającej ekspertyzę audytor może skupić się na analizie zasobów przedsiębiorstwa, m.in.: polityki oraz procedur bezpieczeństwa, sprzętu, danych, środowiska informatycznego. Audyt bezpieczeństwa umożliwia wykrycie potencjalnych zagrożeń oraz podjęcie działań minimalizujących ryzyko naruszenia bezpieczeństwa, gwarantując w ten sposób skuteczną ochronę zarówno fizyczną, jak i informacji przed: kradzieżami – informacji, rzeczy, atakami, utratą danych czy przerwaniem ciągłości działania, a także zapewniając zgodność z przepisami.
